Wiki

  ขออธิบายถึงโปรแกรม MediaWiki ซึ่งเป็นโปรแกรมที่ใช้งานสำหรับ Wikipedia และเปิดให้ผู้ใช้ทั่วไป Download ไปใช้ได้ เพราะเป็นที่นิยมและมีลูกเล่นที่หลากหลาย

  ตัว wiki เองสร้างขึ้นมาเพื่อจุดประสงค์ที่จะทำสารานุกรมออนไลน์ สิ่งที่สารานุกรมนำเสนอคือความหมาย คำจำกัดความ ความรู้ และข้อมูลประกอบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับคำคำหนึ่ง ๆ โดยระบบเปิดให้ผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตสามารถเข้ามาสร้าง แก้ไข ตรวจสอบเนื้อหาและข้อมูลต่าง ๆ ได้ (ข้อมูลที่เป็นที่ยอมรับใน wikipedia จะต้องเป็นข้อมูลที่มีบทความตีพิมพ์อ้างอิงเท่านั้น)

   ส่วนโปรแกรม MediaWiki เองสามารถนำไปประยุกต์ใช้งานได้หลายแบบ แต่ต้องเข้าใจ Concept การจัดการเนื้อหาของระบบ wiki ก่อนถึงจะใช้ได้สะดวก สำหรับคนที่เคยใช้ระบบ Content Management System (CMS) ตัวอย่างเช่น Joomla หรือ เคยใช้งาน Blog เช่น WordPress แล้วมาใช้งาน MediaWiki ครั้งแรกจะงงกับวิธีใช้งาน เพราะทั้ง CMS และ Blog จะมีการเพิ่มเนื้อหาในรูปแบบ Content ใหม่ ๆ เรียงตามลำดับวันที่เพิ่มเข้าไปเรื่อย ๆ เราสามารถดูจากหน้าแสดงข้อมูลทั้งหมดได้ แต่ Wiki สิ่งที่เราสร้างคือหน้าบทความ จะไม่มีการอ้างถึง Aricle ID หรือ Content ID แต่บทความที่สร้างหรือใน wiki เรียกว่าหน้า (Page) นั้นจะเข้าถึงโดยใช้ชื่อหน้านั้น ๆ ประกอบกับหมวดหมู่ (Category) เช่น Special:Contact_Page และการเชื่อมโยงระหว่างหน้าจะทำโดยการใส่ Link เชื่อมโยง หรือการค้นหาโดย Search Page

สรุปคือวิธีการใช้งาน wiki จะทำในลักษณะเหมือนกับเราเขียนหนังสือขึ้นมา (แต่อาจเขียนหลาย ๆ เล่ม และสามารถเชื่อมโยงหากันได้) มีบทความหลาย ๆ บทความประกอบกัน เราสามารถสร้างสารบัญเนื้อหาขึ้นเองได้ ทำให้การเข้าถึงข้อมูลของผู้ที่มาดูเว็บถูกจัดให้เข้าถึงอย่างเป็นลำดับตามที่เจ้าของ wiki วางโครงสร้างไว้นั่นเอง

มีหลาย ๆ เว็บที่นำ wiki มาเป็น Engine นำ Content ขึ้นแสดงแทนที่จะใช้โปรแกรม CMS เพราะลูกเล่นในการเชื่อมโยงเนื้อหา ควบคุมการเข้าถึงข้อมูลที่ดีกว่า CMS ทั่ว ๆ ไป และการใช้งานยังง่าย (ถ้าเข้าใจวิธีใช้แล้ว) เพราะเจ้าของเว็บสามารถแก้ไขข้อมูลจากหน้าเว็บได้เลย อีกทั้งมี Extensions ให้ลงเพิ่มเพื่อเพิ่มความสะดวกและลูกเล่นอื่น ๆ อีก เช่น Text Editor สำหรับ wiki, Contact Us Page หรือการใส่เนื้อหาจากแหล่งข้อมูลออนไลน์ เช่น Flickr, GoogleMap เป็นต้น
  Wiki คืออะไร
• ความหมายของ Wiki
วิกิหรือ วิกี้ (wiki)  คือ ลักษณะของเว็บไซตแบบหนึ่ง ที่อนุญาต ใหผูใชเพิ่มและแกไขเนื้อหา
ไดโดยงาย ซึ่งบางครั้งไมจําเปนตองการลงทะเบียนเพื่อแกไข ดวยความงายในการแกไขและโตตอบ วิกิ
เว็บไซตมักจะถูกนํามาใชในการรวมเขียนบทความ คําวา "วิกิ" นี่ยังรวมหมายถึงวิกิซอฟตแวรซึ่งเปน
ตัวซอฟตแวรรองรับการทํางานระบบนี้หรือยังสามารถหมายถึงตัวเว็บไซตเองที่นําระบบนี้มาใชงาน
ตัวอยางเชน  เว็บสารานุกรมออนไลนวิกิพีเดีย  (www.wikipedia.org)   ซึ่งใชซอฟตแวร MediaWiki
(www. mediawiki.org) ในการบริหารจัดสารานุกรมออนไลน  สามารถ Download มาติดตั้งไดโดยไมมีคาใชจายจากเว็บไซตhttp://www.mediawiki.org/wiki/Download_from_SVN#Download   ซึ่งปจจุบัน เผยแพรเวอรชั่นลาสุด คือ mediawiki-1.9.3        Wiki ทํางานอยางไร
เว็บไซต Wiki ใชซอฟตแวร MediaWiki ซึ่งเปนซอฟตแวรไมคาลิขสิทธิ์ทํางาน เปน
ประเภท GNU General Public License (GPL).  เผยแพรภายใตขอกําหนดขอ  GNU
General ออกแบบติดตั้งที่คอมพิวเตอรฝง Server ซอฟตแวร MediaWiki ถูกออกแบบให
ทํางานบน Sever ขนาดใหญมีขีดความสามารถสูง พัฒนาโดยใชภาษา PHP รวมกับระบบ
บริหารจัดการฐานขอมูล MySQL
การสรางเอกสารเผยแพรใชรูปแบบของ wikitext format  โดยที่ผูใชไมตองมีความรู
ภาษา XHTML หรือ CSS (Cascading Style Sheets)  ซึ่งเปนภาษาหลักในการสรางและ
จัดรูปแบบเอกสารที่เผยแพรผานเว็บไซต         แหลงทรัพยากรการเรียนรูแบบ Wiki
โครงการพัฒนาเว็บไซตประเภท Wiki  มีหลายภาษาทั่วโลก สําหรับภาษาไทยเองก็มีการพัฒนา
เว็บไซตประเภท Wiki  หลายโครงการ  ซึ่งแตละโครงการสามารถนํามาใชเปนแหลงเรียนรูและสราง
กิจกรรมการเรียนการสอนทั้งในระบบชั้นเรียนปกติและในระบบอีเลิรนนิ่งไดเปนอยางดี   โครงการ
ที่เปนเว็บไซต   ประเภท Wiki  ในภาษาไทย  มีรายละเอียด ดังนี้ิ
-วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี  คือ สารานุกรมเสรีที่รวมสรางขึ้นโดยผูอานหลายคนรวมกันปรับปรุงวิกิพีเดียอยางสม่ําเสมอ  ระบบของวิกิพีเดียจะแตกตางจากแหลงขอมูลอื่น ที่ทุกคน
สามารถรวมแกไขไดไมเฉพาะเจาของเว็บไซตวิกิพีเดียจะแตกตางจากบล็อกและเว็บ
บอรดที่เรื่องทุกเรื่องถูกจัดเรียงตามชื่อหัวขอนั้นในลักษณะสารานุกรม

-วิกิตํารา คือ หนังสือที่รวมกันสรางขึ้นโดยผูอาน มีคนหลายๆ คนรวมกันปรับปรุงวิกิ
ตําราอยางสม่ําเสมอ แมแตคุณก็แกไดโดยบทความจะสมบูรณยิ่งขึ้นทุกๆ การแกไข
โดยการเปลี่ยนแปลงทั้งหมดถูกบันทึกไวในหนาประวัติซึ่งจะเก็บไวทุกครั้งและ
ตลอดไป
-วิกิคําคม แหลงรวบรวมคําคม สุภาษิตและคําพังเพยจากทั่วโลกในทุกภาษา วิกิคําคม

เปนหนึ่งในโครงการของวิกิมีเดีย โครงการวิกิคําคมเปดโอกาสใหทุกคน สามารถเขียนคําคมที่ชื่นชม คําคมจากบุคคลที่สําคัญ ไดอยางเต็มที่

ิ-วิกิซอรซ  แหลงรวบรวมและจัดเก็บเอกสารตนฉบับที่สามารถนําไปอางอิงไดเชน กฎหมาย
พระราชบัญญัติเอกสารทางราชการอื่น ๆ
-ิวิกิขาว   แหลงขาวเนื้อหาเสรีโดยกลุมอาสาสมัครซึ่งมีภารกิจเพื่อสรางเว็บไซตที่มีการนําเสนอ
ขอมูลที่ทันสมัย, ตรงประเด็น, นาสนใจ และใหความเพลิดเพลินโดยปราศจากอคติ
เนื้อหาทั้งหมดอยูภายใตสัญญาอนุญาต โดยการทําใหเนื้อหาของเราสามารถนําไป
เผยแพรและนําไปใชตอได้
-วิกิพจนานุกรม คือ แหลงรวบรวมและเก็บคําศัพทเสรี




ิ-วิกิสปซีส  สารบบอนุกรมวิธานหรือวิกิสปชีสเปนโครงการของ มูลนิธีวิกิมีเดีย โดยเปน
สารานุกรมเสรีเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตตางๆ ซึ่งรวมถึง สัตวพืช เห็ดรา แบคทีเรีย อารเคีย
โพรทิสตา และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ

 -วิกิมีเดียคอมมอนสเปนโครงการหลายภาษา เพื่อใหบริการคลังขอมูลกลางสําหรับ
ภาพ ดนตรีเสียง และวีดิทัศนลิขสิทธิ์เสรีและอาจรวมถึงขอความและคําพูด เพื่อใชใน
หนาเอกสารในโครงการตาง ๆ ของวิกิมีเดีย ภาพทุกภาพที่เก็บในคอมมอนสจะ
สามารถเรียกใชไดจากหนาเอกสารของโครงการวิกิมีเดียทุกโครงการ
-เมตาวิกิคือ ศูนยกลางโครงการวิกิมีเดียที่เปนเว็บไซตเกี่ยวกับ โครงการทั้งหมดใน
องคกรวิกิมีเดีย รวมถึง วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรีสําหรับทุกคน และ ซอฟตแวรมีเดียวิกิ
ที่เปนซอฟทแวรในการพัฒนาทั้งหมด  ซึ่งเปนกลุมสนทนาเกี่ยวกับมูลนิธิ, บันทึกและ
ขอเขียน
ข้อดีของ Wiki 

 1. วิกิจะแตกตางจากระบบการจัดการเนื้อหาอื่นๆ ในสวนของการโตตอบ ซึ่งเห็นไดจากระบบ
ของกระดานสนทนาออนไลนหรือบล็อก จะอนุญาตใหผูอื่นโตตอบโดยการสงขอความตอทาย และไม
สามารถมีสวนรวมในสวนของเนื้อหาหลักไดแตวิกิจะอนุญาตใหทุกคนมีสิทธิ์ในการแกไขในเนื้อหา
ไดโดยเสรีและติดตามผูแกไขเนื้อหาไดเปนการรวมมือกันสรางองคความรูและเรียนรูรวมกัน
 2. ดานเนื้อหาของสารานุกรมวิกิพีเดียไดรับการยอมรับจากนักวิชาการและสื่อมวลชน
เนื่องจากเนื้อหาเปดเสรีใหสามารถนําไปใชไดรวมถึงเปดเสรีที่ใหทุกคนแกไข รวมถึงนโยบายมุมมอง
ที่เปนกลางจากทุกฝายที่เขียนในสารานุกรม
3.   เนื้อหาขอความทั้งหมดในวิกิพีเดียเปนเนื้อหาเสรีงานสมทบที่สงมายังวิกิพีเดียทุกชิ้นถูก
คุมครองโดยสัญญาอนุญาตเอกสารเสรีของ GNU "GNU Free Documentation License" หรือ GFDL ซึ่ง
เปนหนึ่งในสัญญาอนุญาตชนิด "copyleft"  ที่ใหสิทธิ์นําเนื้อหาไปแจกจายซ้ํา,  ดัดแปลงตอยอด,  และ
นําไปใชงานไดอยางเสรีทั้งนี้รวมถึงการใชงานเชิงพาณิชยดวย. สัญญาอนุญาตตัวนี้อนุญาตใหผูรวม
เขียนวิกิพีเดียแตละคนยังคงมีสิทธิ์ในงานที่ตนเองสรางสรรคขึ้น แตในขณะเดียวกัน ก็ยังอนุญาตให
ผูอื่นนํางานนั้นไปตอยอดและแจกจายงานตอยอดนั้นตอไดเพียงมีเงื่อนไขวาจะตองใหเครดิตกับ
เจาของงานดั้งเดิม และงานตอยอดนั้นจะตองใชสัญญาอนุญาต GFDL เชนเดียวกัน. ดวยสัญญาอนุญาต
ตัวนี้ทําใหรับประกันไดวาวิกิพีเดียจะถูกแกไขไดอยางเสรีและอยางเทาเทียมกัน  


ขอจํากัดของWiki 
 1.  ความถูกตองและความสมบูรณของเนื้อหาที่นําเสนอจากผูเขียนที่เปดใหแกไขปรับปรุงโดย
เสรี  อาจยังไมเปนที่ยอมรับในดานวิชาการเหมือนกับเอกสารสิ่งพิมพเชน สารานุกรม
 2.  ในเว็บไซตประเภท Wiki ไมสามารถกรองเนื้อหาประเภทขยะออกไดทําใหผูนําไปใชอาจ
ไดขอมูลที่นําไปใชประโยชนตอไมไดหรืออาจเกิดความเสียหายในการนําไปใช


    จากการศึกษานวัตกรรมของ Wiki สามารถสรุปเปนแนวทางในการนํามาประยุกตใชในการ
จัดการเรียนการสอนไดดังนี้
 1.  Wiki เปนแหลงเรียนรูของผูเรียนและผูสอนในระบบอีเลิรนนิ่ง  เนื่องจาก Wiki เปนแหลง
รวบรวมเนื้อหาดานตาง ๆ  โดยผูเชี่ยวชาญ ผูรูหรือผูมีประสบการณเนื้อหาตาง ๆ มีการตรวจสอบโดย
ผูเขียนหลายคนรวมมือกัน  ดังนั้น เนื้อหาที่ไดจึงมีความเปนไปไดวามีความถูกตอง สมบูรณ  ดังนั้น
แหลงขอมูลในเว็บไซตประเภท Wiki จึงสามารถใชเปนแหลงเรียนรูแหลงอางอิงในการเรียนการสอน
แบบอีเลิรนนิ่งได
2. ใช  Wiki เปนเครื่องมือในการสรางกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรูแบบรวมมือกัน ทําใหเกิด
องคความรูใหมไดเนื่องจากหลักการของ Wiki คือการใหเสรีแกผูใชในการสรางและแกไขเนื้อหา  ใน
ระบบอีเลิรนนิ่งจึงใช Wikiเปนเครื่องมือในการสรางกิจกรรมการการเรียนการสอนในรูปแบบตาง ๆ ได
เชน
• Workgroup Assignment  - การมอบหมายงานเปนกลุม
• Project-Based Learning  - การเรียนการสอนโดยใชโครงการเปนฐาน
• Constructivist Paradigm    - การเรียนรูแบบสรรคสรางองคความรู
• Cooperative/Collaborative Paradigm - การเรียนรูรวมกันหรือการเรียนแบบ
รวมมือกัน
3. ใช Wiki เปนเครื่องมือในการจัดการองคความรูในองคกร ทั้งประเภทองคความรูประเภท
Explicit Knowledge และ Tacit Knowledge  รวมทั้งนําไปใชในการจัดการองคความรูเฉพาะกลุมที่
สนใจในดานเดียวกัน



ส่วน ไร้สาระนุกรม มีลักษณะเป็นเรื่องที่แต่งขึ้น เรื่องล้อเลียน เรื่องขำขัน
  จุดประสงค์ร่วมหลักๆของไร้สาระนุกรมทุกภาษา คือการเขียนเรื่องตลกขบขัน บิดเบือนเรื่องราวต่างๆออกจากข้อเท็จจริง

อย่างไรก็ตาม นโยบายในการเขียนของไร้สาระนุกรมแต่ละภาษานั้น ให้ยึดเอาตามความเหมาะสมของแต่ละภาษาเอง ไม่จำเป็นต้องฟังส่วนกลาง เช่นเดียวกับนโยบายในการเขียนของวิกิพีเดีย

สำหรับไร้สาระนุกรมไทยนั้น นอกเหนือจากการสร้างความตลกขำขันแล้ว ยังมองตัวเองในฐานะฐานข้อมูลที่สามารถทดแทนสารานุกรม ในแง่ของการสะท้อนภาพอารมณ์ หรือการให้ข้อมูลเชิงประสบการณ์อีกด้วย ไร้สาระนุกรม ไม่ยอมรับการใช้คำหยาบด้วยความจงใจ เว้นแต่จะเป็นไปเพื่อบทความ ไม่ยอมรับการด่าทอ และไม่ยอมรับงานเขียนอันมีสาระหนักสมอง ซึ่งสมควรจะอยู่ในวิกิพีเดีย

เว็บไซตแหลงอางอิง
• http://www.wiki.org/wiki.cgi?WhatIsWiki
• http://th.wikipedia.org/wiki/Wiki
• http://www.csun.edu/~bfoley/AERA_Wiki.pd
• http://www.ijklo.org/Volume3/IJKLOv3p057-072Parker284.pdf
• http://userserv.fh-reutlingen.de/~hug/Lehrveranstaltungsmaterial/I3/Vortraege/07-
SS/Grassinger%20Wiki.pdf